29 marca 2022 roku odbyła się Konferencja Naukowa podsumowująca projekt LIFE+ ForBioSensing PL Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych. Wydarzenie zostało zrealizowane w formie online. Tematyka konferencji została poświęcona wynikom przedsięwzięcia, którego założeniem działań było stworzenie możliwości szybkiej i nieszkodliwej obserwacji dużego i bardzo zróżnicowanego lasu, jakim jest Puszcza Białowieska. 

 

Dotychczasowe metody wykorzystywały pracochłonne i czasochłonne pomiary lasu w terenie. W projekcie powiązano informacje o Puszczy Białowieskiej zebrane z samolotu i satelity z danymi zebranymi z powierzchni ziemi. Dzięki opracowanej metodzie obserwacji Puszczy Białowieskiej możliwa stała się jej dokładna obserwacja w sposób szybki i bezinwazyjny. W latach 2015-2019 pozyskano precyzyjne dane, które pokazują jaki jest i jak zmienia się najcenniejszy w Europie las, podobny do tych jakie istniały przed obecnością człowieka na Ziemi.

 

Konferencję otworzył Kierownik Projektu LIFE+ ForBioSensing, dr hab. Krzysztof Stereńczak, który przywitał zaproszonych gości oraz podkreślił znaczenie Projektu ForBioSensing w kontekście monitorowania oraz zarządzania Puszczą Białowieską.

 

Wśród prelegentów, znaleźli się polscy specjaliści i eksperci, zajmujący się wieloletnimi badaniami dotyczącymi Puszczy Białowieskiej (prof. Stanisław Miścicki z Wydziału Leśnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Leśnego w Warszawie, prof. dr hab. Jan Matuszkiewicz z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN Warszawa. Gościem honorowym wydarzenia był także: prof. dr hab. Andrzej M. Jagodziński (Instytut Dendrologii PAN w Kórniku, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), który omówił skład gatunkowy drzewostanów Europy
w obliczu zmiany klimatu.

 

Drugą grupę Prelegentów stanowili członkowie zespołu Projektu LIFE+ ForBioSensing, którzy przedstawili metodykę oraz szeroki zakres wyników działań prowadzonych w ramach 6-letniego Projektu.

 

Tematyka poruszana przez dra. hab. Rafała Palucha, skupiła się wokół historii drzewostanów Puszczy Białowieskiej: najstarszych zapisach historycznych tego obszaru, wspomnieniach z terenu o specjalnym przeznaczeniu - łowów i polowań z ochroną żubra, a także działalności antropogenicznej w czasie panowania królów polskich.

 

Zainteresowaniem cieszyła się prezentacja dr inż. Ewy Zin z ZLN IBL w Białowieży, na temat analiz dendrochronologicznych wykonywanych
w projekcie ForBioSensing. Celem prezentowanych działań była dendrochronologiczna rekonstrukcja historii rozwoju i długoterminowej dynamiki wybranych drzewostanów oraz uzyskanie chronologii wzorcowej szerokości słojów i lat wskaźnikowych głównych gatunków drzew Puszczy Białowieskiej. Autorka podkreśliła, że skład gatunkowy drzewostanów Puszczy Białowieskiej podlega dynamice, a główne zmiany w ostatnich 100 latach są następujące: spadek udziału gatunków światłożądnych, wzrost udziału gatunków cienioznośnych, najbardziej widoczna jest dynamika świerka oraz ekspansja grabu.

 

Specjalista ds. pomiarów i analiz drzewostanowych, Łukasz Kuberski (ZLN w Białowieży), przedstawił zakres działań terenowych wykonywanych
w celu monitoringu dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej. Omówił on także stan i dynamikę zasobności martwego drewna w Puszczy Białowieskiej w latach 2015–2019. Potwierdził on, że na powierzchniach monitoringowych stwierdzono martwe drewno wszystkich gatunków lasotwórczych rosnących w polskiej części Puszczy Białowieskiej (dominowało drewno świerkowe). Następnie prof. dr hab. Dorota Dobrowolska (Instytut Badawczy Leśnictwa), która przedstawiła sposoby detekcji i pomiaru luk w drzewostanach Puszczy Białowieskiej. 

 

W dalszej części konferencji, dr Aneta Modzelewska omówiła aktualny skład gatunkowy drzewostanów Puszczy, który określony został dzięki wykorzystaniu danych hiperspektralnych. Autorka wystąpienia podkreśliła, że określenie składu gatunkowego z wykorzystaniem danych hiperspektralnych jest możliwe dla rozległego i zróżnicowanego terenu. Skład gatunkowy lasów Puszczy Białowieskiej w latach 2015-2019 uległ zmianie w postaci znaczącego spadku udziału świerka. Dodała ona jednocześnie, że sytuacja pozostałych analizowanych gatunków drzew jest stabilna. Następnie dr Agnieszka Kamińska przedstawiła dynamikę procesu zamierania świerka oraz omówiła tematykę zamierania drzew na skutek gradacji kornika drukarza (skalę gradacji, dynamikę czasową, dynamikę przestrzenną, determinanty gradacji). Prowadzone analizy wykazały, że bardziej otwarte, starsze (od około 100 lat) drzewostany świerkowe były najbardziej narażone na zamieranie w początkowej fazie gradacji.

 

O wykorzystaniu lotniczego skanowania laserowego (ALS) w detekcji różnych cech drzew oraz ogólną charakterystykę drzewostanów Puszczy Białowieskiej na podstawie danych teledetekcyjnych przedstawił kierownik Projektu, dr hab. Krzysztof Stereńczak. Podzielił się on swoją wiedzą
w zakresie wykorzystania danych teledetekcyjnych (pomoc przy prowadzeniu zrównoważonej gospodarki leśnej i czynnej ochrony lasów, umożliwienie predykcji zmian). Jednocześnie podkreślił istotność działań oraz zapotrzebowanie na ich ciągły charakter.

 

W prezentacji dot. upowszechniania, promocji i replikacji wyników projektu ForBioSensing,omówiono blisko 80 praktycznych sposobów wykorzystania danych pozyskanych w projekcie. Dr inż. Damian Korzybski, Z-ca Kierownika Projektu, wśród zastosowań produktów projektu wymienił: monitoring zagrożenia przeciwpożarowego, materiał pomocniczy PUL, informowanie społeczeństwa o stanie lasu, zarządzanie populacjami zwierząt, zarządzanie obiektem światowego dziedzictwa UNESCO). Autor prezentacji przedstawił najnowsze wyniki badania opinii społecznej dot. Puszczy Białowieskiej oraz zaprezentował serwisy informacyjne powstałe w ramach projektu, tj. Meteoportal z bieżącymi wskazaniami parametrów pogodowych w Puszczy i Geoportal prezentujący wyniki projektu w wymiarze przestrzennym.

Mgr Wirginia Duranowska, specjalista ds. promocji, wskazała formy oraz strategie przekazywania informacji wykorzystywane podczas realizacji przedsięwzięcia. Dzięki wykorzystaniu komunikacji indywidualnej (bezpośredniej), uczestnictwu w seminariach, konferencjach, wystawach ForBioSensing dotarł do blisko 15 000 odbiorców z Polski i innych krajów. Zaplanowane, aktywne i stałe korzystanie z narzędzi komunikacji pośredniej, sprawiło, że w ciągu 6 lat informacje o projekcie dotarły do udokumentowanej liczby, prawie 5 milionów odbiorców!

 

Po wystąpieniu wszystkich Prelegentów odbyła się dyskusja w której uczestnicy konferencji pogratulowali całemu zespołowi zrealizowania potrzebnych i cennych działań na obszarze polskiej części Puszczy Białowieskiej. Wskazali oni potrzebę ich kontynuacji w przyszłości. 

 

Kierownik Projektu LIFE+ ForBioSensing, dr hab. Krzysztof Stereńczak, podziękował wszystkim uczestnikom za przybycie oraz podkreślił,
że zwieńczeniem działań zespołu będzie monografia naukowa pt. Aktualny stan Puszczy Białowieskiej na podstawie wyników projektu LIFE+ ForBioSensing”. Jest ona w fazie składu, a po wydaniu zostanie rozesłana uczestnikom konferencji. 

 

Konferencja została objęta patronatem honorowym Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce. Relacja video z wydarzenia oraz przedstawione prezentacje zostaną udostępnione na stronie www projektu: www.forbiosensing.pl.

 

tekst. W.Duranowska, D.Korzybski

fot. ForBioSensing